جعفری (Petroselinum crispum (Mill
جعفری یا (Petroselinum crispum (Mill ) گیاهی متعلق به تیره چتریان است. دیگر نام‌های علمی این گیاه P. hortense، P. sativum، Carum petroselinum است. همچنین در این تیره گیاهان دیگری نظیرکرفس، شوید، هویج، و چندین گیاه و سبزیجات دیگر نیز جای می‌گیرند.
جعفری گیاهی عمودی و پرشاخه با برگهای سبزرنگ و زرد مایل به سبز است که ارتفاع آن به 0.8 متر می‌رسد که به صورت دسته‌ای از ساقه اصلی رشد می‌کند. جعفری ریشه‌هایی باریک، دوکی شکل با ساقه‌هایی عمودی، شیاردار، بدون کرک و زاویه‌دار دارد. برگهای بالای این گیاه سبز تیره است و به بخش‌های پر مانند تقسیم می‌شود.
برگهای پایین این گیاه به دو یا سه قسمت تقسیم می‌گردد. گل‌های ریز زرد مایل به سبز آن 5 گلبرگ بر روی چتر‌هایی مرکب است. جعفری اکثرا بعنوان گیاهی یکساله برای استفاده در آشپزی به شکل گسترده‌ای در اروپا و غرب آسیا کشت و زراعت می‌گردد. بیشتر قسمت‌های این گیاه نظیر برگ‌ها، دانه‌ها و قسمت روی خاک گیاه. روغن‌های اساسی و فرار آن که از طریق تقطیر تهیه می‌شود مورد استفاده است. روغن‌های فرار بدست آمده از قسمت بالای خاک گیاه رایحه‌ای بی‌نظیر و متفاوت دارد و بعنوان روغن بذر جعفری در بازار عرضه می‌گردد.
جالب توجه است که ریشه‌ی نام جعفری از Petroselinum گرفته شده است. بعدها در قرون وسطی این کلمه تبدیل به Petrocilium و پس از آن در زبان انگلیسی به صورت Petersylinge, Persele, Persley و در نهایت به صورت Parsley بیان شد. کلمه‌ی Petroselinum از زبان یونانی و کلمه‌ی petros مشتق شده که به معنی سنگ می‌باشد که اشاره به نوع رویش این گیاه در مناطق سنگی و صخره‌ای است. Selinon نام یونانی برای کلمه‌ی جعفری (Parsley) در عهد باستان است.
درباره‌ی گیاه جعفری که ما در سوپ‌ها و سس‌ها می‌ریزیم، داستانی جالب وجود دارد که با اساطیر یونانی در هم تنیده است. طبق نظر کارل لینه (گیاه‌شناس و پزشک سوئدی و پایه گذار نظام امروزی طبقه بندی گیاهان و جانوران)، گیاه جعفری ریشه در منطقه‌ی ساردینیا (جزیره‌ای در غرب ایتالیا) دارد و متعلق به تیر‌ه‌ی چتریان است. جعفری در سال 1548 در انگلستان شناخته شد، گرچه برخی افراد نظیر بنتام و دوکاندول معتقد بودند که این گیاه بومی منطقه‌ی شرق مدیترانه، ترکیه، الجزایر و لبنان بوده است. در قرن شانزدهم میلادی، این گیاه در کشور انگلستان با روییدن در سخره‌ها و دیوارها اهلی(بومی) شد که اسم امروزی آن نیز از همین‌جا آمده است. اساطیر و فرهنگ یونان باستان داستان‌های بسیاری درباره‌ی این گیاه دارد و از آنجاییکه این گیاه نزدیک مزار مردگان می‌روئید، بنابراین مردم بر این باور بودند که کسانی‌که مرگشان نزدیک است "به گیاه جعفری نیازمندند". در یونان سالیان دراز این گیاه را با مرگ مرتبط می‌دانستند. بر اساس افسانه‌های یونانی، پادشاه حاصلخیزی یعنی آرشمورس کسی بود که از خون او ریشه‌ی جعفری رویید. برای قرن‌ها مرتبط ساختن جعفری با مرگ در فرهنگ فولکلور نسل به نسل ادامه پیدا کرد و هزاران افسانه این گیاه را با خدایان مرتبط می‌دانستند. یونانیان از این گیاه در مراسم ختم مردگان استفاده می‌کردند و آن را بر روی مقبره‌ها می‌گذاشتند. گفته می‌شود که از گیاه جعفری برای ساختن تاج گل سر هرکول استفاده کردند. در فرهنگ رومی از این گیاه برای از بین بردن بوی بد سیر استفاده می‌شد.
کاربردهای عمومی:
گیاه جعفری بیشتر در زمینه‌ی آشپزی مورد استفاده است. گرچه کاربردهای فراوان دیگری هم دارد، بعنوان مثال از برگهای تازه و خرد شده‌ی آن در سوپ‌ها، گوشت‌های قیمه، شامی، و همینطور بعنوان تزئین بر روی سبزیجات و سالادها استفاده می‌کنند. برگهای جعفری به شکل انبوهی کشت و زراعت می‌شود تا به شکل تازه و خشک شده یا پودر شده در بازار عرضه گردیده تا به عرصه‌ی مصرف در طعم‌دار کردن غذاها بخصوص در فصل سرما که دسترسی به سبزیجات تازه نیست برسد. بذر، ساقه و ریشه‌ی جعفری همگی مصرف می‌شود. ساقه‌ی آن را می‌توان خشک و پودر کرد و برای رنگدهی به غذا اضافه کرد. از ریشه‌ی شلغم گونه‌ی آن نیز مثل سبزیجات استفاده می‌شود و می‌تواند غذاها را مزه‌دار کند. حتی بازار تقاضا برای دانه (تخم) آن برای باغبانی وجود دارد.
گیاه جعفری با رایحه‌ی رازآلودش که سنت و فولکلور آن را فرا گرفته، برای افزایش میل جنسی مناسب است. همچنین این گیاه درد قاعدگی را در زنان می‌کاهد و زایمان را راحت می‌کند. آب جعفری را می‌توان برای درمان کهیر و دیگر علائم آلرژی بکار برد. همچنین از ترشح هیستامین جلوگیری می‌کند. جعفری همچنین بعنوان بعنوان نوشیدین برای پاکسازی کبد و از بین بردن سنگ‌های کلیوی استفاده می‌شود. کمیسیون E کشور آلمان گیاه جعفری را به عنوان بازدارنده و معالج سنگ‌های کلیوی تصویب کرده است. ریشه‌ی جعفری بعنوان آرام‌بخش و نفخ شکن تجویز می‌کنند. ریشه‌ی آن می‌تواند با کاهش جذب آب سبب کاهش وزن شود. همچنین ریشه‌ی جعفری می‌تواند باد شکم و قولنج را آرام کند، چرا که تاثیر ضد نفخ دارد. جعفری سرشار از مواد معدنی نظیر کلسیم، تیامین، ریبوفلاون، پتاسیم، آهن و ویتامین‌هایی نظیر A، C و نیاسین می‌باشد. جعفری بخاطر داشتن کلروفیل بالا همچنین بعنوان خوش‌بو کننده‌ی دهان استفاده گردد. این گیاه همچنینی تسکین زخم‌ها، کبودی‌ها و چشمان خسته را تسریع می‌بخشد. آب جعفری می‌تواند گوش درد و دندان درد را تسکین دهد. جعفری را می‌توان برای شستشوی صورت جهت از بین بردن کک و مک استفاده کرد. آب جعفری خارش نیش و گزش حشرات را تسکین می‌دهد. و بعنوان یک حشره‌کش بسیار عالی عمل می‌کند. تخم پودر شده‌ی آن را در قدیم برای افزایش رشد مو استفاده می‌کردند. این گیاه همچنینی خواص آنتی اکسیدانی بسیاری دارد. این گیاه کاربردهای فراوانی دیگری دارد: روغن آن را در صنایع عطرسازی و شامپوسازی مردانه بکار می‌برند.
