
زردچوبه
زردچوبههای موجود در بازار ریزوم خشک شدهی گیاه Curcuma domestica است. زردچوبه علاوه بر کاربردی که در علم داروسازی، مراسم مذهبی و ساخت آفت کشهای زیستی دارد؛ در پودر کاری، خوراک مرغ، سسها، آب گوشتها، چاشنیهای خشک، پنیرهای فرآوری شده، طعمدهندهها، سوپها، نوشیدنیها و شیرینیپزی کاربرد دارد.
Curcuma ریشه در ناحیهی هندومالایی دارد. Curcuma تنوع گونهای قابل توجهی در این منطقه دارد. اما نزدیک 40 گونه از این سرده که شامل C. longa هم میشود، بومی منطقهی هندوستان است. تاریخچهی زردچوبه به اقوام آسوری در سال 600 قبل میلاد برمیگردد. شواهد گیاهمردم شناسی نشان دهندهی آن است که زردچوبه از دوران باستان مورد استفاده بوده است. خیلیها بر این باورند که این محصول بخاطر نفوذ مذهب هندو، از هندوستان به دیگر نقاط دوردست آسیا گسترده شده است. طبق سفرنامهی مارکوپولو(1280) گسترش زردچوبه به چین در سال 700 میلادی رخ داده است. برکیل(1966) در کتاب خود بر این باور است که این ادویه در قرن 13 به غرب آفریقا و در قرن 17 به شرق آفریقا وارد شده است. زردچوبه در سال 1783 وارد جامائیکا شد. گرچه امروزه زردچوبه در هندوستان، پاکستان، مالزی، میانمار، ویتنام، تایلند، فیلیپین، ژاپن، چین، کره، سریلانکا، نپال، مجمع الجزایر اقیانوس آرام جنوبی، شرق و غرب آفریقا، مالاگاسی، جزایر حوزهی کارائیب و آمریکای مرکزی کشت میشود، اما هندوستان تولیدکننده و صادرکنندهی اصلی حال حاضر آن در دنیا میباشد.
Curcuma متعلق به خانوادهی زنجبیلیان Zingiberaceae است و شامل 49 جنس و 1400 گونه است. علاوه بر Curcuma longa, C. zedoria Rose و C. xanthorrhiza Roxb هم از منابع فرعی رنگ کورکومین (نوعی رنگ زرد درخشان) است. ولایودهان(1999) 6 گونهی آرایهای را داخل C. longa بر پایهی تحلیل تعداد آرایه شناسایی کرده است.
زردچوبه گیاهی عمودی است که بعنوان محصولی چند ساله کشت میشود. شکل زمینی این گیاه اصولا با یک ساقه کاذب که برگهایی و یک گل آذین روی آن قرار دارد نشان داده میشود. در هر گیاه شاید دو یا سه ساقه کاذب وجود داشته باشد. ارتفاع ساقه بسته به گونهی گیاه بین 90 تا 100 سانتی متر متغیر است. تعداد برگهای روی ساقه بین 7 تا 12 است. در واقع، غلاف برگ است که به ساقه کاذب شکل میدهد. غلاف برگ معمولا سبز رنگ است. پهنک برگ در این گیاه ممکن است نوکتیز یا بیضی شکل، باریک و با نوکی تیز باشد، رنگ پهنک معمولا در بالا سبز و در پایین سبز کم رنگ است، با طولی برابر 30-40 سانتی متر و پهنای 8-12 سانتی متر. گل آذین آن استوانهای شکل، گوشتی، خارهای وسط آن 10-15 سانتی متر طول دارد و از میان شبه ساقه گیاه میروید. گلهای این گیاه با برگچههایی در زیر آن محافظت میشود. برگچه ها متصل به هم، نوکتیز، بیضی شکل هستند. برگچههای بالایی سفیدرنگ هستند در حالیکه برگچههای پایینی سبز هستند. 1 تا 4 گل در گوشه یا زاویه بین شاخه با برگچه قرار دارد و یکی یکی باز میشوند. تقریبا 30 گل در یک خار میشکفد. کاسه گل این گیاه کوتاه، دندانهدار و در وسط به دو نیم تقسیم شده. جام برگ آن لوله ای شکل، باریک، و سفید رنگ با نوکی زرد رنگ است. معمولا برگچههای بالایی و پایینی استریل هستند. بذرها در کپسول تولید میشوند و چندین کپسول در گلآذین گیاه شکل میگیرد.