
شوید
شوید (Anethum graveloens) گیاهی شاخهدار معطر و یکساله است که از دوران باستان در طبخ غذا مورد استفاده بوده است.
این گیاه بومی جنوب شرقی اروپا است و بصورت تجاری در بیشتر نقاط اروپا، خصوصا هلند، مجارستان، آلمان، رومانی، جنوب روسیه، بلغارستان و در مقیاس کوچکتری فرانسه، سوئد، بلژیک، لهستان، یونان، اسپانیا، بریتانیا، ترکیه، و ایالات متحده آمریکا کشت میشود. نوعی از شوید بنام شوید هندی یا sowa (Anethum graveloens var sowa) در هندوستان میروید و بخاطر شاخ و برگهایش در شبه قاره هند، مجمع الجزایر مالزی و ژاپن بعنوان یک محصول سردسیری کشت میشود. قدیمیترین اشاره به استفاده از بذر شوید در پزشکی به "چاراک سامیتا" 700 سال پیش از میلاد برمیگردد که یک رسالهی پزشکی بسیار معروف دربارهی گیاهان دارویی هندوستان میباشد.
شاخ و برگها، میوه و روغن شوید بطور گستردهای در آشپزی و اهداف پزشکی استفاده میشود. از برگهای تازه و معطر شوید برای طعم دار کردن سوپها، سوسیس، کاری، آب گوشت، سالاد، مایع مارینه و ترشیجات استفاده میشود. از ساقههای برگ شکل و قسمتهای بالایی این گیاه برای طعم دارکردن خیارشور و کلم شور استفاده میکنند ولی برای طعم دار کردن گوشت از دانه (بذر) آن استفاده میشود. در مالزی و اندونزی، برگهای شوید را با برنج بخارپز میکنند ولی از میوهی آن در شیرینی پزی استفاده میکنند. کشورهای حوزهی بالکان از شوید در ماست و خامه ترش استفاده میکنند. در سوئد، از دانههای شوید در نان استفاده میکنند. بوی میوهی شوید کمی شبیه زیرهی سیاه است ولی طعمش به تندی آن نیست. شوید چاشنی محبوبی در غذاهای آسیایی است و در چندین نوع از گوشتهای فرآوری شده بکار میرود. روغن برگ شوید جایگزین شوید تازه در صنایع غذایی در اروپا شده است.
خواص کاربردی شوید:
برگهای شوید غنی از مواد معدنی بخصوص کلسیم، فسفر و آهن هستند. برگهای شوید دارای 9 نوع آمینو اسید و فلاونوئید است. اگرچه هر دوی این روغنها دارای خواص آنتی باکتریال هستند و میشود بعنوان نگهدارنده در غذاهای آماده را از آن استفاده کرد.
در طب سنتی، میوهی شوید خواص ضد نفخ، رایحهای و محرک، معدوی و ادرار آور دارد. امولوسیون روغن شوید در آب برای تسکین باد معده، دردهای شدید، استفراغ و درمانی خانگی برای اختلالات گاستریک در کودکان است. میوهی شوید شامل تری گلیسیرید اسید پتروسلینیک، بتا-سیتوسترول، گلوکزید، کومارینز و فلاونوید و همینطور میزان زیادی چربی و پروتئین است. از شوید همچنین در دامپزشکی استفاده میشود.
روغن شوید هندی شرقی یک ترکیب اضافی بنام دیلاپیول دارد و در مقایسه با شوید معمولی کارون کمتری دارد. دیلاپیول در دوز بالا سمی است. اما با توجه به اینکه از آب سنگین تر است و دمای جوش آن 285 درجه سانتی گراد است، براحتی در مرحلهی تقطیر جدا میشود.