تب خونریزی دهنده‌ی کریمه - کنگو چیست؟

ویروس تب خونریزی دهنده‌ی کریمه -کنگو باعث شیوع تب ویروسی شدید و خونریزی دهنده‌ای می‌شود که از 10 تا 40 درصد باعث مرگ و میر شده است. تب خونریزی دهنده‌ی کریمه-کنگو در آفریقا، کشورهای حوزه‌ی بالکان، ‌خاورمیانه و کشورهای آسیایی پایین‌تر از مدار 50 درجه شمالی بشکل بومی وجود دارد و دلیل آن محدوه‌ی جغرافیایی کنه‌ی مربوطه می‌باشد.

حقایق کلیدی

·  ویروس تب خونریزی دهنده‌ی کریمه - کونگو موجب شیوع تب خونریزی دهنده‌ی ویروسی شدیدی می شود.

·  آمار مرگ و میر توسط شیوع تب خونریزی دهنده‌ی کریمه کنگو تا 40 درصد می تواند باشد.

·  این ویروس عمدتا از راه گزش کنه و حیوانات دامی به انسان منتقل می شوند. انتقال انسان به انسان می‌تواند از طریق تماس خونی، ترشحی، بافتی یا دیگر مایعات بدنی افراد مبتلا صورت گیرد.

·  تب خونریزی دهنده‌ی کریمه-کنگو بومی قاره‌ی آفریقا،‌ منطقه‌ی بالکان، خاور میانه، و کشورهای آسیایی پایینتر از مدار 50 درجه شمالی است.

·   هیچ نوع واکسن انسانی یا حیوانی برای این ویروس وجود ندارد.

ویرس تب خونریزی دهنده‌ی کریمه-کنگو در حیوانات و کنه‌ها

میزبان ویروس تب خونریزی دهنده‌ی کریمه-کنگو شامل طیف گسترده‌ای از حیوانات اهلی و وحشی مثل وسط کشت یاخته

بیمارانی که مبتلا به بیماری کشنده‌ هستند درست مثل کسانی که در روزهای اول بیماری هستند معمولا پاسخ آنتی بادی قابل اندازه‌گیری نمی‌دهند و بنابراین تشخیص این بیماری در این افراد توسط ویروس یاب یا RNA یاب در نمونه‌ی بافت و خون صورت می گیرد.

آزمایشات انجام شده بر نمونه‌ی بیماران خطرهای زیستی بهمراه دارد و باید در شرایط کاملا ایمن زیستی  صورت پذیرد. اما اگر نمونه‌ها توسط ویروس کش، اشعه‌ی گاما، فورمالدیهاید، گرما و غیره غیر فعال شود، می‌توانند در یک محیط زیست ایمن ابتدایی مورد بررسی قرار گیرند.

درمان:

مراقبت‌های عمومی همراه با درمان علائم اصلی ترین رویکرد به کنترل تب خونریزی دهنده‌ی کریمه-کنگو در انسان است.

داروی ضد ویروس ریباویرین جهت درمان تب خونریزی دهنده‌ی کریمه - کنگو استفاده شده و تاثیرات مثبتی هم داشته است. هر دو فرمول دهانی و داخل رگی می‌تواند موثر باشد.

پیشگیری و کنترل:

کنترل تب خونریزی دهنده‌ی کریمه-کنگو در حیوانات و کنه‌ها

کنه‌های جنس Hyalomma حامل اصلی ویرس تب خونریزی دهنده‌ی کریمه-کنگو (‌در تصویر ماده در بالا و نر در پایین است) هستند.

پیشگیری و کنترل تب خونریزی دهنده‌ی کریمه-کنگو در حیوانات و کنه‌ها کار دشواری است چرا که چرخه‌ی کنه - حیوان - کنه معمولا مورد توجه قرار نمی‌گیرد و ابتلا به این ویروس در حیوانات اهلی و بومی معمولا مشهود نیست.

علاوه بر این، کنه‌ی حامل این ویروس چندین نوع و گسترده هستند، بنابراین کنترل کنه همراه با آکاریسید (مواد شیمیایی مخصوص برای کشتن کنه) تنها انتخاب عینی برای تجهیزات تولید یک دامداری خوش مدیریت است. بعنوان مثال، در ادامه‌ی شیوع این بیماری در یک کشتارگاه شترمرغ در آفریقای جنوبی (که در بالا به آن اشاره شد)، تمهیداتی در نظر گرفته شد تا شترمرغ‌ها به مدت دو هفته قرنطینه شدند تا از ابتلای آنها به کنه اطمینان حاصل شود و بعد آنها را کشتار کردند. این امر موجب کاهش خطر ابتلای حیوان در حین کشتار و پیشگیری از انتقال آن به انسان شد.

برای این ویروس هیچ گونه واکسنی در مورد حیوانات موجود نمی‌باشد.

کاهش خطر ابتلا در انسان

گرچه یک واکسن غیر فعال گرفته شده از موش علیه تب خونریزی دهنده‌ی کریمه-کنگو در شرق اروپا در مقیاس کوچکی مورد استفاده قرار گرفته است، اما در حال حاضر هیچ واکسن ایمن و کارآمدی بصورت گسترده برای استفاده انسان وجود ندارد.

در نبود واکسن ویروس تب خونریزی دهنده‌ی کریمه-کنگو، ‌تنها راه برای کاهش سرایت به انسان، بالابردن سطح آگاهی مردم از عوامل خطرزا و آموزش تمهیدات لازم به آنها در برابر این بیماری است.

مشاوره‌های بهداشت عمومی باید بر روی چند جنبه متمرکز شوند.

1.  کاهش خطر انتقال از کنه به انسان در مناطق مستعد حضور کنه:

o  لباس‌های محافظ بپوشید( آستین و شلوار بلند)

o  لباس‌های روشن بپوشید تا کنه به راحتی روی آن معلوم باشد.

o  از آفت کش‌های مخصوص کنه بر روی لباس استفاده کنید.

o  بر روی لباس و پوست خود از حشره‌کش استفاده نمایید.

o  بطور مرتب لباس و پوست خود را کنترل کنید تا کنه بر روی آن نباشد. چنانچه پیدا کردید، آن را با احتیاط از روی لباس و پوست خود دور کنید.

o  همواره در پی زدودن اثرات و بقایای کنه از داخل اسطبل‌ها، طویله‌ها و از روی بدن حیوانات باشید.

o  از رفتن به مکان‌ها و زمان‌هایی که کنه فراوان است بپرهیزید.

2. کاهش خطر انتقال از انسان به حیوان

o در کشتارگاهها و مکان‌های مستعد برای انتقال از لباس‌های محافظت کننده مثل دستکش و ماسک و روپوش (گان) استفاده کنید.

o قبل از ورود حیوانات به کشتارگاهها  آنها را قرنطینه کرده یا دو هفته قبل از کشتار حیوانات آنها را با آفت کش‌ها ضد عفونی کنید.

3.  کاهش خطر انتقال بیماری از انسان به انسان در جامعه:

o از تماس‌های نزدیک فیزیکی با افراد مبتلا به ویروس تب خونریزی دهنده اجتناب کنید.

o هنگام مراقبت از افراد بیمار مبتلا به این تب از تجهیزات محافظتی نظیر دستکش استفاده کنید.

o بطور منظم دستانتان را به هنگام مراقبت از افراد بیمار بشویید.

4. کنترل بیماری در مکان‌های بهداشتی و درمانی

کارمندان شاغل در حوزه‌ی بهداشت و درمان که وظیفه مراقبت از افراد مشکوک به ویروس تب خونریزی دهنده را بر عهده دارند باید احتیاطهای ضروری را در مقابل آن رعایت کنند. این نکات شامل بهداشت دست، استفاده از تجهیزات محافظتی پوششی، تزریقات ایمن و بهداشتی و همینطور مراسم تدفین ایمن می‌باشد.

برای رعایت جانب احتیاط و ایمنی ،‌ بهیاران و پرستاران و پزشک‌های بخش بهداشت و درمان که خارج از حوزه و منطقه‌ی شیوع تب مشغول انجام وظیفه هستند نیز باید اقدامات ایمنی ضروری را رعایت کنند.

نمونه‌هایی که از افراد مشکوک به این ویروس جهت آزمایش گرفته می‌شود باید توسط نیروهای کار آمد و آموزش دیده و در محیط مجهز به وسایل آزمایشگاهی مورد بررسی و آزمایش قرار گیرد.

توصیه‌های بهداشتی و ایمنی برای کنترل شیوع این ویروس همزمان با فراهم آوردن مراقبت‌های لازم برای افراد مبتلا یا مشکوک به تب خونریزی دهنده کریمه - کنگو باید از توصیه‌هایی پیروی کنند که سازمان جهانی بهداشت برای ویروس ابولا و تب خونریزی دهنده‌ی ماربورگ اعلام کرد.

پاسخ سازمان جهانی بهداشت:

سازمان جهانی بهداشت با شرکای خود در حال حاضر مشغول ارتقای کیفیت رصد، ظرفیت کنترل و تشخیص تب خونریزی دهنده‌ی کریمه کنگو در اروپا، خاور میانه، آسیا و آفریقا خود می‌باشد.

این سازمان همچنین اسنادی را برای تحقیق و کنترل این بیماری فراهم کرده است، و در این راستا  پیش نویسی را جهت هوشیارسازی استاندارد در زمینه‌ی بهداشت تنظیم کرده است که به موجب این پیش نویس بناست تا خطر انتقال این بیماری از راه خون و دیگر پاتوژن‌ها کاهش یابد.