هدر رفت سالیانه سه میلیارد دلار آب از طریق ضایعات محصولات کشاورزی
هدر رفت محصولات کشاورزی، ضایعات
به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، این تحقیقات زیان اقتصادی ناشی از ضایعات را سه میلیارد دلار برآورد کرده است که 24 درصد متوسط کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سال های 1390 تا 1393 را شامل میشود.
بحران آب و اهمیت تولیدات کشاورزی به لحاظ تامین امنیت غذایی باعث شد مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب به این مساله ورود کند.
بر اساس این گزارش، جمعیت ایران در سال 93 برابر با 77 میلیون و 856 هزار نفر بود و ضایعات کشاورزی می‌توانست انرژی و پروتئین روزانه 2 میلیون و 700 هزار نفر را تامین کند یا می‌توانست از واردات حدود پنج میلیون تن محصولات کشاورزی جلوگیری کند.
در همین پیوند راهکارهایی مانند ساماندهی، تجهیز، نوسازی، اصلاح ساختار مکانیزاسیون کشاورزی و بهینه‌سازی مصرف غذا باید در دستور کار قرار بگیرد.
البته پیش از این در سطح جهان، سازمان خواربار و غذای ملل متحد (فائو) به کمک انستیتو بین المللی زیست فناوری و غذای سوئد در سال 2011 گزارشی در این زمینه ارائه کرد و به موضوع ایجاد ضایعات و دور ریز غذا در کشورهای پردرآمد، درآمد متوسط و کم درآمد پرداخت.
**غذای دور ریز کشورهای صنعتی معادل کل غذای جنوب صحرای آفریقا
یافته‌های گزارش فائو در سال 2011 نشان می‌دهد میزان ضایعات غذا در کشورهای صنعتی مثل کشورهای در حال توسعه بالاست اما تفاوتی بین این دو وجود دارد.
در کشورهای «در حال توسعه» بیش از 40 درصد ضایعات در مراحل پس از برداشت محصول تا فرآوری آن ایجاد میشود اما در کشورهای «صنعتی» بیش از 40 درصد غذا در خرده فروشی‌ها و در دست مصرف کننده نهایی دور ریخته میشود.
بر اساس مطالعات فائو، دورریزی غذا به دست مصرف کننده در کشورهای صنعتی معادل 222 میلیون تن است که این حجم از غذای دور ریخته شده تقریبا به اندازه کل غذای تولید شده در کشورهای جنوب صحرای آفریقاست.
** اهمیت ضایعات غذایی
در ایران تقریبا همه با «دور ریز غذا» آشنایند اما شاید از معنای واژه «ضایعات غذایی» زیاد اطلاع نداشته باشند.
گاهی بخشی از محصول در مراحل برداشت یا پس از آن به دلایل مختلفی از دست می‌رود؛ گاهی این محصول به دلیل سیستم نگهداری یا حمل و نقل کیفیت خود را از دست می‌دهد و به مواد دورریختنی تبدیل میشود و گاهی خسارتی به آن وارد میشود اما برای این ضایعات غذایی مقادیری آب صرف شده و قرار بوده است سود اقتصادی به دنبال داشته باشد.
در همه کشورهای جهان کاهش ضایعات بر افزایش درآمد، بهبود امنیت غذایی، توسعه اقتصادی و حفظ محیط زیست اثرگذار است و در گزارش‌های فائو نیز این موارد به قدری اهمیت دارد که هیچ کشوری نمی تواند در برابر آن بی‌تفاوت باشد.
همچنین روش‌ها و الگوهای تولید مواد غذایی و زیرساخت‌های داخلی هر کشور از مواردی است که روی ضایعات غذایی اثر می‌گذارد یعنی سطح توسعه و بلوغ سیستم اقتصادی کشورها هر اندازه باشد، همه باید تلاش کنند ضایعات غذایی را به حداقل برسانند و آن را در پایین‌ترین سطح ممکن نگاه دارند.
البته یکی دیگر از دلایل این موضوع به درآمد کشاورزان مربوط میشود و با توجه به اینکه ضایعات تاثیری مستقیم و منفی روی درآمد کشاورزان می‌گذارد، کاهش ضایعات محصولات کشاورزی و غذا در جهان، سرمایه گذاری سودآور محسوب میشود و می‌تواند راهی برای کاهش هزینه‌های تولید غذا باشد.
** 11.8 درصد محصولات باغی و زراعی به ضایعات تبدیل می شود.
مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب 17 محصول مهم و عمده زراعی و 6 محصول عمده باغی را که بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده اند، انتخاب کرد و مورد بررسی قرار داد.
گندم جزو محصولات زراعی مورد بررسی بود که طبق این مطالعه، هفت درصد از آن در زمان برداشت و هشت درصد از آن در زمان حمل و نقل و نگهداری به ضایعات تبدیل میشود. به این ترتیب گندم به عنوان یک محصول زراعی 15 درصد از حجم خود را از دست می‌دهد و به ضایعات تبدیل میشود.
**زیان اقتصادیِ آب تلف شده چقدر است؟
ارزیابی‌ها به محصولات محدود نمی‌شود. ماجرای اصلی بر سر «آب» است یعنی پس از برآورد ضایعات، آب تلف شده و زیان اقتصادی آن بررسی میشود.
ارزش بهره‌وری اقتصادی هر مترمکعب آب طبق آمار رسمی بانک مرکزی، 10 هزار و 889 ریال یا 33 درصد دلار محاسبه شده و میزان تلفات آبی ناشی از ضایعات محصولات زراعی در سال 1392 تا 1393 برابر با 6.26 میلیارد مترمکعب بوده است.
این میزان برای محصولات باغی سه میلیارد و 40 میلیون مترمکعب بوده و در مجموع در شرایط کنونی میزان تلفات آب ناشی از ضایعات کشاورزی معادل 9 میلیارد و 300 میلیون مترمکعب برآورد شده است.
برای درک میزان انرژی که از این طریق هدر می رود، باید گفت با توجه به اینکه در سال 1393 جمعیت ایران 77 میلیون و 856 هزار نفر بود، ضایعات کشاورزی تلف شده می‌توانست انرژی و پروتئین روزانه 2 میلیون و 700 هزار نفر را در کشور تامین کند یا می‌توانست از واردات حدود پنج میلیون تن محصولات کشاورزی جلوگیری کند.
